ترمیم دندان شکسته در شرایطی که فرد به دلایل مختلفی مانند ضربه خوردن دندان های خود را از دست داده است، بزرگترین دغدغه بیمار به حساب می آید. شکستگی دندان در اثر حوادث ناگوار مختلفی پیش می آید و ممکن است برای هر فردی اتفاق بیافتد. در بعضی موارد شکستگی دندان بدون درد است و مشکلی غیر از مسئله زیبایی و بهداشت ایجاد نمی کند. در سایر موارد به دلیل دردناک بودن دندان شکسته، ترمیم دندان شکسته یک فوریت پزشکی به حساب می آید و نیاز به توجه و درمان فوری دارد.
در اصل دندان از 3 لایه مینا، تاج، عاج و پالپ دندان ساخته شده است. لایه خارجی و بالایی مینا نامیده می شود که سخت ترین بافت در بدن انسان است و حتی قوی تر از استخوان هایی است که اسکلت شما را تشکیل می دهند. مینای دندان که در حقیقت لایه قابل مشاهده حفاظتی اطراف دندان است به رنگ سفید دیده می شود.
به قسمتی از دندان که در بالای لثه قرار دارد و وقتی لبخند می زنیم مشاهده می شود، تاج دندان (Dental crown) گفته می شود. در زیر مینای دندان بافت نرمی به نام عاج قرار دارد که بخش عمده ای از ساختار دندان را تشکیل می دهد و نقش محافظتی برای قسمت پالپ دندان که شامل رگ های خونی و اعصاب است را ایفا می کند. در واقع عاج و پالپ ریشه های دندان را در فک محکم نگه می دارند.
قسمت پایینی دندان از ریشه تشکیل شده است که در لثه و فک قرار دارند و توسط مینای دندان پوشیده نشده اند، بلکه توسط لایه دیگری به نام سمنتوم پوشیده شده اند. سمنتوم شبیه مینای دندان اما کمی نرم تر است و در حقیقت لایه سطح زیرین مینای دندان است که در معرض آسیب و شکستن قرار دارد.
هنگامی که یک دندان خرد، ترک خورده یا شکسته می شود، در درجه اول بر لایه بیرونی یعنی مینای دندان تاثیر می گذارد. با این وجود در شرایط خاص، آسیب و شکستگی ممکن است عاج و پالپ دندان را نیز درگیر کند. به عنوان مثال ممکن است صورت و دندان ها به عنوان بخشی از حادثه دچار ضربه شدید شوند. در مواقع معمولی لایه های داخلی دندان تحت تأثیر شکستگی قرار نمی گیرند اما اگر ترمیم دندان شکسته به موقع انجام نشود، پالپ و ریشه دندان ممکن است تحریک یا آلوده شود.
شکستگی دندان در حالت کلی بر اثر دو عامل داخلی و خارجی اتفاق می افتد. عامل داخلی به وجود آمدن دندان شکسته، پوسیدگی دندان است و دلیل خارجی شکستگی دندان مربوط به وارد شدن نیروهای خارجی به دندان می شود.
اولین و حقیقتا مهم ترین علت آسیب دیدن دندان ها و شکستگی آنها، پوسیدگی دندان است. زمانی که مینای دندان به دلیل حمله اسید و فعالیت باکتری ها یکپارچگی خود را از دست داده و تحلیل می رود، استحکام دندان کاهش پیدا می کند و سوراخ هایی در آن ایجاد می شود. اگر این پوسیدگی دندان ادامه پیدا کند و درمان نشود ممکن است با هر بار جویدن، بیشتر در معرض شکستگی قرار بگیرد.
بالاتر توضیح دادیم که شکستگی دندان به جز پوسیدگی، می تواند به علت تاثیر عوامل خارجی و فشارهای آنها نیز اتفاق بیفتد. بیشترین قسمتی از دندان که با عوامل خارجی دچار شکستگی و آسیب می شوند، معمولا لبه های دندان است. در ضمن بیشترین دندانی که در معرض شکستگی بر اثر عوامل خارجی هستند، دندان جلو است.عواملی که باعث شکستن و لب پر شدن دندان ها می شوند عبارتند از:
بهترین روش ترمیم دندان شکسته در بین همه روش ها، به علت شکستگی دندان و میزان آسیب و پوسیدگی دندان بستگی دارد. در اینجا چند روش که دندانپزشکان برای ترمیم دندان شکسته استفاده می کنند را توضیح می دهیم.
اگر شکستگی بسیار جزئی و کوچک باشد، ترمیم دندان شکسته شامل گرد کردن و شکل دادن لبه های تیز دندان و صیقل دادن و صاف کردن آن است، به طوری که با سایر دندان ها همخوانی پیدا کند و قسمت شکسته شده از نظر زیبایی طبیعی جلوه کند.
در این روش از مواد دندانپزشکی مخصوص استفاده می شود و در قسمت شکستگی یا ترک قرار می گیرد. سپس دندانپزشک آن را هم راستا با سایر دندانها فرم و شکل می دهد، بعد از آن مواد سفت و سخت می شود تا دندان شکسته طبیعی تر به نظر آید. این مواد می توانند آمالگام، کامپوزیت، لمینت دندان و غیره باشند.
در بسیاری از شرایط امکان چسباندن قطعات کوچک جداشده توسط لایه نازکی از کامپوزیت فلو وجود دارد. در حقیقت این لایه مانند چسبی عمل می کند که قطعه جدا شده را به دندان متصل می کند. در این روش ابتدا دندان تمیز می شود، باند و لایه کامپوزیت قرار داده می شود تا تکه جدا شده به آن متصل شود.
روکش کردن دندان یکی از روشهای ترمیم دندان شکسته است که معمولا برای هر بیمار به طور اختصاصی ساخته می شوند تا بتوانند جایگزین قسمت شکسته دندان باشند. در این حالت قسمت های پایه و ساختار اصلی دندان سالم باقی می ماند. در روکش دندان شکسته، یک تاج دندان مصنوعی جزئی یا کامل ساخته می شود و سپس به دندان وصل می شود تا استحکام بیشتری داشته باشد و تا حد ممکن ظاهر طبیعی دندان را حفظ کند.
برای صدمات شدیدتر وقتی که ساختار داخلی دندان یا همان پالپ آسیب دیده است، می توان با روند تمیز کردن و پرکردن دندان، ترمیم دندان شکسته از ریشه را انجام داد. با حفظ ریشه طبیعی دندان، تاج و مینای طبیعی دندان به طور کلی ضعیف شده و نیاز به تعبیه یک تاج مصنوعی وجود دارد. اغلب برای اطمینان از موفقیت در ترمیم دندان شکسته درمان کانال ریشه نیز لازم است.
برای دندانهای بسیار آسیب دیده که توسط هیچ یک از روش های ترمیمی که در بالا ذکر شد امکان نجات آنها وجود نداشته باشد، کشیدن دندان آخرین گزینه ممکن است. کشیدن دندان منجر به ایجاد شکاف و فاصله بین دندان ها خواهد شد. برای حفظ سلامت لثه، زیبایی لبخند و افزایش اعتماد به نفس شما نیاز به نوعی دندان مصنوعی در این زمان احساس می شود. در این مواقع از روش های کاشت و ایمپلنت دندان برای ترمیم دندان شکسته استفاده می شود.
هزینه ترمیم دندان شکسته به عوامل مختلفی بستگی دارد و قبل از شروع درمان بهتر است از پزشک بخواهید با بررسی شرایط شما، قیمت را به شما اعلام کند. عوامل تاثیرگذار در قیمت ترمیم دندان شکسته شامل موارد زیر می شوند:
اگر کل دندان شما شکسته شد ولی ریشه های دندان سالم بود، بلافاصله دهان خود را با آب بشویید و دندان شکسته را در یک ظرف کوچک شیر، آب یا سرم نگهداری کنید. در صورت خونریزی، با اعمال فشار خونریزی را متوقف کنید و اگر خونریزی بیش از حد بود به اورژانس مراجعه کنید.
اگر دندان شما شکست و لبه های تیز دندان ناراحت کننده بود و باعث زخم شدن زبان شد، می توانید آن را با آدامس، گاز یا موم بپوشانید. اگر درد زیادی را احساس می کنید، برای ترمیم دندان شکسته در خانه یک داروی ضد درد را امتحان کنید یا برای کاهش درد از کمپرس سرد استفاده کنید.
برخلاف استخوان های بدن، دندان ها در صورت آسیب به استخوان نمی توانند خود را ترمیم کنند و باید از اقدامات پزشکی برای ترمیم دندان شکسته استفاده شود.
در بعضی موارد شکستگی و ترک دندان بسیار ناچیز است به طوری که فرد متوجه آن نمی شود و فقط با عکسبرداری تشخیص داده خواهد شد. در این مواقع خطری بیمار را تهدید نمی کند. اما در صورتیکه شکستگی واضح باشد و بدون درمان رها شود، باعث آسیب به ریشه دندان در اثر پوسیدگی دندان خواهد شد.
در صورت عدم ترمیم دندان شکسته، امکان ورود راحت تر باکتری ها به ریشه دندان در جایی که اعصاب و رگ های خونی وجود دارند تسهیل می شود. پس از رسیدن عفونت به قسمت اعصاب دندان، بیمار دچار علائم دندان درد و حساسیت شدید دندان ها می شود.