پروتز‌ دندان چیست؟

دندان‌ها به دلایل متعددی مانند پوسیدگی، آسیب دیدگی و یا تخریب بافت‌های مجاور ممکن است بیفتند و یا شکل ظاهری نامناسبی پیدا کنند. امروزه روش‌های مختلفی برای جایگزین کردن دندان آسیب دیده و یا جای خالی آن وجود دارد که استفاده از پروتز‌های دندانی یکی از این روش‌ها است. پروتز در واقع به معنای جایگزینی است یعنی قرار دادن یک شی به  جای عضوی از بدن که آسیب دیده و یا تحلیل رفته است. پروتز دندان یکی از روش‌های دندانپزشکی زیبایی است که در واقع همان دندان‌های مصنوعی یا روکش‌هایی است که جایگزین دندان از دست رفته می‌شود.

از پروتزهای دندانی به منظور اصلاح نقایص داخل دندان و اصلاح طرح لبخند مورد استفاده قرار می‌گیرند. به کمک پروتزهای دندانی جای خالی دندان‌های افتاده پر شده و هرگونه نازیبایی و به هم ریختگی ساختار دندان‌ها را برطرف می‌کنند. امروزه انواع گوناگونی از پروتزها مورد استفاده قرار می‌گیرند و نقش مهمی در زیبایی و سلامت دندان‌ها دارند.

انواع پروتزها

پروتزهای دندانی که جایگزین دندان از دست رفته می‌شوند در سه نوع مختلف وجود دارند.

• پروتز ثابت
• پروتز متحرک
• پروتز ایمپلنت

متخصصان پروتزهای دندانی با توجه به نظر بیمار و همچنین دلایل پزشکی خود یکی از این سه نوع پروتز را پیشنهاد می‌دهند.

پروتز ثابت دندان

یکی از انواع مختلف پروتزها، پروتز دندان ثابت است که با نام عمومی روکش دندان بین افراد شناخته شده است. پروتز دندانی ثابت همانند دندان درون دهان قرار می‌گیرد و بعد از قرار گیری خیلی متوجه تفاوت آن با دندان طبیعی خود نمی‌شوید. این پروتزها ثابت هستند و بیمار نمی‌تواند آن را از دهان خود خارج کند. پروتزهای ثابت دارای ظاهری مناسب و طرفدارن بیشتری نسبت به پروتز متحرک دارند. پروتزهای دندان ثابت خود دو نوع هستند: 1. روکش تک واحدی دندان 2. بریج دندان.

روکش تک واحدی دندان

روکش دندان یکی از پروتزهای دندانی ثابت است و زمانی استفاده می‌شود که بخشی از مینای دندان از بین رفته و یا دندان دچار آسیب دیدگی ظاهری شده و در کل دندان ضعیف شده باشد. در این صورت از روکش دندان استفاده شده تا نقص عملکردی دندان اصلاح شده و همچنین دندان محافظت شود.

بریج دندان

یکی دیگر از روش‌های پروتز دندانی ثابت که در دندانپزشکی زیبایی مورد استفاده قرار می‌گیرد بریج دندان است. بریج دندان با عنوان پروتز دندان ثابت بین مردم مرسوم است. این روش زمانی استفاده می‌شود که فرد یک یا تعداد بیشتری از دندان‌های خود را از دست داده باشد و هنوز یک دندان در جلو و یک دندان در عقب دندان از دست رفته وجود دارد. در این شرایط با تراش دادن دندان‌های مجاور ناحیه خالی از دندان یک پل (bridge ) بین دندان‌های پایه ایجاد می‌کنند تا قسمت خالی از دندان پر شده و مانند یک دندان طبیعی عمل کند. در این روش وجود دندان‌های مجاور الزامی است.

پروتز دندان متحرک

گاهی به دلایل متعدد نمیتوان برای جایگزینی دندان‌های از دست رفته از پروتزهای دندانی ثابت استفاده کرد که در این صورت این افراد از پروتز دندان متحرک استفاده می‌کنند ،پروتز دندان متحرک همانطور که از نام آنها پیداست قابلیت جا به جایی و تحرک داشته و به راحتی در داخل دهان گذاشته و برداشته می‌شوند. دندان‌های مصنوعی در این دسته جای دارند. پروتز دندانی متحرک در بین سالمندان، محبوبیت بیشتری دارد اما این به این معنا نیست که جوانان از این نوع پروتز دندان استفاده نمی‌کنند. پروتز دندانی متحرک سه نوع هستند:

• پروتز دندانی کامل یا پارسیل
•  اوردنچر
• پروتز کامل دندان یا دست دندان

پروتز دندان پارسیل

1.  تمام آکریل (فلیپر)
2. کرم کبالت

پروتز کامل دندان یا دست دندان

این نوع برای افرادی است که تمام دندان‌های خود را از دست داده‌اند استفاده می‌شوند. شاید دست دندان‌های پدربزرگ و مادربزرگ خود را دیده باشید که از این نوع پروتزها هستند. این نوع پروتزها امروزه کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرند ولی به عنوان کم هزینه‌ترین درمان جای خالی دندان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند.

پروتز کامل دندان دارای دو نوع معمولی و لثه نرم است و از دو بخش تشکیل شده که یکی بخش سفید که همان دندان‌ها هستند و دیگری بخش صورتی رنگ پروتز که به آن لثه پروتز می‌گویند.

لثه نرم پروتز به صورت یک لایه زیر لثه سخت پروتز برای مدت کوتاهی قرار می‌گیرد تا تورم و یا التهابات لثه بیمار برطرف شود و بستری مناسب را برای پذیرفتن پروتز با لثه سخت را فراهم کند.

پروتز دندان اوردنچر

یکی دیگر از روش‌های درمانی پروتز متحرک، اوردنچر است. این نوع پروتز دست دندان کاملی است که روی دو پایه دندانی یا چند پایه ایمپلنت قرار می‌گیرد. این نوع نسبت به پروتز کامل دندان راحت‌تر است اما در هر صورت متحرک بوده و راحتی آن نسبت به پروتز ثابت کمتر است.

پروتز دندانی ایمپلنت

با پیدایش ایمپلنت‌ دندان روش جدیدی برای درمان دندان‌های از دست رفته و بازگردانی زیبایی به چهره، به وجود آمده است. ایمپلنت دندان یکی دیگر از پروتزهای دندان است که یک پایه برای دندان طبیعی است و از جنس تیتانیوم ساخته شده است. این پایه تیتانیومی درون استخوان فک قرار می‌گیرد و کاملا بی خطر بوده و به خوبی با بدن سازگار می‌شود.

نحوه مراقبت از پروتز دندان متحرک

همانطور که بهداشت دهان و دندان برای دندان‌های طبیعی اهمیت زیادی دارد برای پروتزهای دندانی نیز به همین صورت است. در ادامه نکاتی برای رعایت بهداشت پروتزهای دندانی متحرک آورده شده است.

• دو بار مسواک زدن
• مراقبت هنگام تمیز کردن
• قرار دادن دندان مصنوعی یا پروتز دندان متحرک هفته ای یک بار داخل یک محلول ضدعفونی کننده و در صورت عدم استفاده قرار دادن در محلول آب و نمک
• تمیز کردن سطح خارجی با مسواک مخصوص دندان مصنوعی و همچنین تمیز کردن دهان و لثه و مخاط دهان با یک مسواک نرم
• تمیز کردن بلافاصله بعد از مصرف غذاهای شیرین و رنگی

فواید پروتزهای دندانی

• جلوگیری از تحلیل رفتگی استخوان فک
• حفاظت از دندان‌های مصنوعی جزئی
• حفاظت و نگهداری از دهان و دندان
• افزایش کیفیت زندگی بیمار
• افزایش زیبایی با حفظ شکل طبیعی صورت و لبخند