روکش تمام سرامیک؛ مزایا و معایب آن

سال ها قبل با لبخند زدن فرد، شاید دیدن روکش های فلز سرامیکی که کاملا قابل تشخیص بودند، معمول به نظر می رسید. روکش هایی با نمای گچی و غیر زنده که خود را از دندان های طبیعی و شفاف شخص جدا می کردند. اما امروزه با تغییر خواسته ها و ذهنیت افراد از لبخندی زیبا دیگر داشتن چنین روکش هایی برای افراد غیر قابل پذیرش است. با حذف فلز از روکش های تمام سرامیک، این نوع از روکش ها در دهه های اخیر انتخابی قابل اعتماد برای تامین زیبایی بیشتر بوده اند.

✍? جدول دسترسی سریع به مهم ترین عناوین این مطلب

• روکش تمام سرامیک چیست؟
• معایب روکش سرامیکی دندان کدامند؟
• مزیت روکش تمام سرامیک نسبت به روکش فلز سرامیک (PFM)
• انواع مختلف روکش‌ های تمام سرامیک
• کدام نوع از روکش های سرامیکی انتخاب بهتری برای دندان های شماست؟
• آیا پریدگی های کوچک را بدون نیاز به تعویض روکش می توان تعمیر کرد؟

روکش تمام سرامیک چیست؟

همان طور که از نام آن ها مشخص است، روکش های تمام سرامیک در تمام ضخامت و ساختار خود از ماده ای شبه گلاس مانند پرسلن تشکیل شده اند. انواع مختلف آن از نظر زیبایی و استحکام متفاوت هستند، اما به طور کلی زیبایی بالاتری از روکش های فلز سرامیک (PFM) ایجاد می کنند و انعکاس و انتقال نوری شبیه دندان دارند.

معایب روکش سرامیکی دندان کدامند؟

• استحکام پایین تر بعضی از انواع آن نسبت به دیگر انواع روکش

زمانی که صحبت از دوام و ماندگاری طولانی مدت روکش ها می شود، بعضی از انواع این روکش ها نسبت به روکش های فلزی و همچنین روکش های فلز سرامیک، استحکام پایین تری داشته و مستعدتر به ترک و شکستگی هستند.

البته باید دقت کرد که روکش تمام سرامیک بر اساس سرامیک های بکار رفته در آن، به انواع مختلفی تقسیم بندی می شود. این روکش ها را می توان در دندان های عقبی که فشار زیادی بر آن ها وارد می شود، هم استفاده کرد اما باید از انواع مستحکم آن استفاده شود.

• هزینه بالاتر

قیمت روکش دندان سرامیکی نسبت به انواع روکش های فلزی و فلز سرامیک بالاتر است.

روکش تمام سرامیک چه مزیت هایی نسبت به روکش فلز سرامیک (PFM) دارد؟

تفاوت روکش تمام سرامیک و PFM در موارد زیر خلاصه می شود:

سازگاری زیستی بالا

روکش تمام سرامیک به دلیل سازگاری زیستی بالا، هیچ واکنش آلرژیکی در بدن ایجاد نمی کند. در صورتی که روکش های فلز سرامیک ممکن است واکنش های آلرژیک به برخی فلزات از جمله نیکل را شامل شوند.

همچنین انواع سرامیک های بکار رفته در روکش های تمام سرامیک، میزان سایشی مشابه با مینای دندان بر روی دندان های مقابل ایجاد می کنند. در حالیکه پرسلن به کار رفته در روکش های فلز سرامیک موجب سایش بیشتر دندان های مقابل در طی زمان می گردد.

بخصوص این مسئله زمانی شدت می گیرد که لایه گلیز شده روی روکش برداشته شده باشد. به همین دلیل در مرحله سوم ساخت روکش زمانی که سرامیک روی فلز قرار می گیرد، این مرحله باید جداگانه در دهان چک شود و اضافات آن حذف گردد تا نهایتا در مرحله آخر روکشی که در لابراتوار گلیز شده و به مطب فرستاده می شود، بدون نیاز به هیچ دستکاری و تغییری بر روی دندان چسبانده شود.

امکان ساخت آن ها در ضخامت های کمتر

در افرادی که فضای کمتری برای ساخت روکش بین دو فک وجود دارد اما درخواست آن ها داشتن روکشی با زیبایی بالاتر است، روکش تمام سرامیک گزینه مناسبی به حساب می آید.

بعضی از انواع این روکش ها (زیرکونیا مونولیتیک) که به صورت یکپارچه و بدون کاربرد از لایه های مختلف سرامیکی ساخته می شود، در ضخامت کمتر ولی با استحکام مناسب قابل ساخت هستند. ضخامت کمتر روکش از این نظر حائز اهمیت است که میزان تراش روکش تمام سرامیک کمتر است. در حالیکه در روکش های فلز سرامیک برای ایجاد فضا، هم برای فلز و هم برای سرامیکِ روی آن نیاز به تراش و برداشت بیشتر از بافت دندان است.

زیبایی طبیعی با کیفیت نوری مشابه با دندان

ظاهر درخشان، شفاف و براق دندان طبیعی بوسیله نفوذ نور در لایه مینایی دندان و سپس انعکاس آن به سمت خارج ایجاد می شود. هدف از تحقیق و ساخت روکش های سرامیکی، تقلید از چنین اثری و بازسازی آن در روکش بوده است. به طور کلی هر چقدر لایه سرامیک بکار رفته ضخیم تر و شفاف تر باشد، با کیفیت نوری دندان طبیعی هماهنگ تر خواهد بود و در نتیجه زنده تر به نظر خواهد رسید.

اما روکش های فلز سرامیک به دو دلیل قادر نیستند که ظاهر طبیعی دندان و شفافیت آن را تقلید کنند:

• فریم فلزی زیر سرامیک جلوی نفوذ نور را می گیرد.
• جهت پوشاندن رنگ خاکستری فلز، باید لایه ای اپک که به رنگ سفید گچی می باشد بر روی آن قرار داده شود. در نتیجه از ضخامت لایه سرامیک کاسته شده و به این ترتیب روکش نهایی شفافیت و نمای طبیعی دندان را نخواهد داشت.

حفظ زیبایی در مجاورت لثه

در روکش های فلز سرامیک، ساختار فلزی زیرین مشکل دیگری را نیز ایجاد می کند و آن احتمال نمایان شدن لبه فلزی در مجاورت لثه است؛ بخصوص این مشکل زمانی پیش می آید که لثه دچار تحلیل شود. در روکش های تمام سرامیک، با وجود ساختار یکپارچه سرامیکی، نگرانی در مورد احتمال بروز چنین مشکلی وجود نخواهد داشت.

انواع مختلف روکش‌ های تمام سرامیک

روکش‌ های تقویت شده با لوسایت (Leucite Reinforced Pressable Porcelain Crowns)

یکی از شناخته شده ترین انواع این روکش ها IPS empress می باشد. روکش های تقویت شده با لوسایت به علت شباهت ضریب انکسار (refractive index) و دو جزء بکار رفته در آن یعنی کریستال و گلاس، شفافیت زیادی دارند و می‌ توانند با رنگ دندان‌ های مجاور تا حد زیادی هماهنگ شوند. اما مقاومت در برابر شکست آن‌ ها تا 160 مگا پاسکال است و فقط به عنوان روکش تک واحدی قابل کاربرد هستند و نمی توان از آن ها برای جایگزینی دندان از دست رفته به صورت بریج استفاده کرد.

روکش های زیرکونیا (zirconia crowns)

روکش های زیرکونیا روکش های تمام سرامیکی هستند که در سال های اخیر مورد استقبال فراوان قرار گرفته اند. این مسئله به این دلیل است که زیرکونیا بالاترین استحکام را در میان سرامیک ها دارد. به طوری که استحکام روکش های زیرکونیا قابل مقایسه با روکش های فلز سرامیک (PFM) می باشد؛ در عین حال که نمای طبیعی تری را نیز در مقایسه با روکش های فلز سرامیک ایجاد می کنند.

روکش های زیرکونیا به دو صورت ساخته می شوند:

روکش‌ های زیرکونیا مونولیتیک (Monolithic Zirconia)

از مزایای این نوع از روکش های زیرکونیا این است که استحکام خمشی بسیار بالایی در حد 1200 مگا پاسکال دارند. در نتیجه می توان از آن ها با اطمینان خاطر در دندان های عقبی استفاده کرد. البته روکش های زیرکونیای مونولیتیک، اپک (مات) هستند و این علت دیگری است که عموما برای دندان های عقب که کمتر در معرض دید هستند به کار می روند. این روکش ها را در موارد زیر می توان به کار برد:

• به این دلیل که روکش های زیرکونیا مونولیتیک استحکام خمشی و مقاومت در برابر شکست بالایی را نشان می دهند، هنگامی که فرد تعدادی از دندان های خود را از دست داده است، می توان از آن ها به صورت بریج استفاده کرد.
• این روکش ها در افرادی که دندان قروچه دارند قابل استفاده هستند. ساختار یکپارچه و مستحکم آن در برابر نیروهای چندین برابری که در اثر دندان قروچه به دندان ها وارد می شود مقاومت می کند.
• زمانی که فضای بین فکی اندکی وجود دارد، می توان از این روکش ها استفاده کرد. به این دلیل که در ضخامت های کم هم استحکام قابل قبولی از خود نشان می دهند و نیازی نیست جهت تامین فضا برای روکش به میزان زیادی از بافت دندان تراشیده شود.
• گاهی اوقات ساختار دندان زیرین تغییر رنگ شدید دارد، مانند زمانی که دندان دارای پست و کور و یا اباتمنت ایمپلنت است. روکش های زیرکونیا مونولیتیک کاملا این قابلیت را دارند که رنگ تیره زیرین را پوشش دهند.

روکش‌ های زیرکونیا با شفافیت بالا (High Translucent Zirconia)

استحکام خمشی این روکش‌ ها و مقاومت در برابر شکست آن ها از 500 تا 700 مگا پاسکال است.  این روکش ها به دلیل شفافیت به خوبی می‌ توانند با رنگ طبیعی دندان‌ ها هماهنگ شوند و زیبایی ظاهری دندان ها را حفظ نمایند. از آنجا که این روکش ها استحکام و زیبایی را با هم دارا هستند، از آن ها هم در دندان های جلویی و هم در دندان های عقبی می توان استفاده کرد.

روکش‌ های لیتیوم دی سیلیکات (Lithium Disilicate Porcelain Crowns)

جدیدترین نسل از روکش های لیتیوم دی سیلیکات تحت عنوان IPS e.max EMAX در سال 2007 معرفی شدند. EMAX در حال حاضر از معمول ترین روکش های لیتیوم دی سیلیکات بوده و در کشور ما نیز بیشترین استفاده را دارد. روکش لیتیوم دی سیلیکات زیبایی بالایی دارد، البته نه به اندازه روکش های با بیس لوسایت. همچنین استحکام قابل قبولی دارند ولی نه به اندازه روکش های ساخته شده از زیرکونیا.

اما در کل از نظر خصوصیات زیبایی و استحکامی چنان پذیرفته و قابل قبول هستند که هم در جایی که زیبایی مد نظر است یعنی در دندان های جلو قابل استفاده هستند و هم در جایی که استحکام مورد نیاز است؛ یعنی در دندان های خلف عقب.

استحکام خمشی این روکش ها 400 تا 500 مگا پاسکال است. با اینکه این میزان سه برابر استحکام خمشی روکش های تقویت شده با لوسایت است اما نسبت به روکش های زیرکونیا به میزان قابل توجهی پایین تر است. به همین دلیل هنگامی که فرد بیش از یک دندان خود را از دست داده و نیاز به بریجی بیش از سه واحد دارد، بهتر است از این روکش ها استفاده نشود و روکش هایی با استحکام بالاتر مانند روکش های زیرکونیا و یا روکش های فلزسرامیک (PFM) بکار برده شوند.

همچنین زمانی که فرد دندان قروچه دارد، به علت وارد شدن نیروهایی چند برابر حالت معمول بر روی دندان باز هم بهتر است روکش هایی با استحکام بالاتر جهت درمان انتخاب شوند تا دوام بالاتری را تامین نمایند.

کدام نوع از روکش های سرامیکی انتخاب بهتری برای دندان های شماست؟

برای انتخاب بهترین سیستم سرامیکی برای هر فرد، باید دو عامل تعیین کننده را در دو کفه ترازو قرار داد. سپس بر اساس نیاز هر فرد، نوع روکش سرامیکی را انتخاب نمود. یکی از این عوامل، خصوصیات فیزیکی آن نوع از سیستم سرامیکی است که مواردی چون استحکام، مقاومت در برابر شکست، مقاومت در برابر سایش و دوام طولانی مدت را شامل می شود و عامل دیگر ملاحظات زیبایی است.

مسلما در دندان های عقبی که نیروهای بیشتری بر دندان ها وارد می شود، کفه سنگین تر، استحکام سرامیک خواهد بود و در دندان های جلویی، زیبایی و طبیعی بودن روکش است که حائز اهمیت می باشد.

آیا پریدگی های کوچک را بدون نیاز به تعویض روکش می توان تعمیر کرد؟

پریدگی های کوچک یا chipping را می توان به وسیله قرار دادن کامپوزیت دندان در آن ناحیه تعمیر کرد. اتصال بین سرامیک و کامپوزیت توسط باندهای بخصوصی ک قابلیت اتصال این دو ماده متفاوت به هم را دارند، انجام می شود. هر چند قدرت این باند زیاد نیست اما نیاز به تعویض روکش را به تعویق می اندازد.